بررسی سرعتِ روایت در حکایت‌های گلستان سعدی بر اساس نظریّۀ ژنت

حکایت­های گلستان سعدی، از جملۀ موفّق­ترین حکایات ادبیّات کهن فارسی هستند. در این پژوهش که با هدف نمایاندن یکی از ارزش­‌های گلستان سعدی صورت پذیرفته، مسئلۀ «سرعتِ روایت» به عنوان عاملی مؤثّر در شهرت و ماندگاری حکایت­های این اثر مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی سرعت روایت برای آن است که نشان داده شود در یک اثر ادبی، کنش­ها و رویدادها در طول چه مدّتی از زمان رخ داده­ و در سنجشِ هر یک از برهه‌های زمانی چه حجمی از کتاب به آنها اختصاص یافته است؛ لذا، بدین منظور حکایت­های گلستان بر اساس نظریّۀ روایت­شناسی «ژرار ژنت»، به شیوة توصیفی ـ تحلیلی، بررسی گردید و به عوامل افزاینده وکاهش­دهندة سرعت­روایی در مباحثی نظیر گزینش و حذف، زمان‌پریشی، بسامد، توصیف، گفت‌وگو، افزودن اپیزود، نظریّه‌پردازی­ نویسنده، بیان عمل ذهنی، نمایاندن زمان خیالی و زمان روانی ـ عاطفی، حدیث نفس و نقل قول پرداخته شد. نتیجۀ این بررسی نشان از آن دارد که سرعتِ روایت در حکایت­های گلستان سعدی «کُند» است. با توجّه به حجم این حکایت­ها، استفادة حداکثری از عوامل کاهندة سرعت در آنها به عنوان یک حُسن به شمار می­آید و باعث شهرت و ماندگاری بیش از پیش این اثر ادبی شده است.